جامعه شناسی رفتار انتخاباتی شهروندان ایرانی

 جامعه شناسی رفتار انتخاباتی شهروندان ایرانی

در مطالعه رفتار انتخاباتی جنبه‌های مختلفی همچون نفس شرکت در انتخابات، نوع احزاب و کاندیداهایی که فرد تمایل دارد به آنان رأی دهد، شخصیت کاندیداها و تأثیر آن بر نگرش انتخاباتی شهروندان، چگونگی کسب اطلاعات و میزان آن و نحوه‌ی تصمیم‌گیری در جریان انتخابات قابل تأمل است. در پرداخت به رفتار انتخاباتی دو رویکرد عمده وجود دارد : 1- اهمیتی که فرد به‌عنوان شخص تصمیم‌گیرنده دارد در این دیدگاه تصمیمات فرد در کانون توجه پژوهش‌گر است. 2 - تلاش پژوهش‌گر معطوف به جامعه و شرایط اجتماعی زمینه‌ساز است.

         براین اساس و با توجه به اینکه رفتار انتخاباتی پدیده‌ای وابسته به زمان، زمینه و مکان است، نمی‌توان به فرا نظریه‌ای جهان شمول دست یافت که چرایی و چگونگی و محتوای رأی دهی در همه کشورهای جهان و حتی همه حوزه‌های انتخابیه درون یک واحد جغرافیایی را در چارچوب آن مورد تحلیل قرارداد. این نوشتار با توجه به مفروضات زمان، زمینه و مکان درصدد ارایه الگوی نظری در بررسی مبانی اثرگذار بر رفتار انتخاباتی رأی دهندگان جامعه ایران در انتخابات مختلف است. در فرآیند رفتار انتخاباتی چارچوب‌های مدنظر در سه سطح کلان، میانی و خرد ساخته می‌شود.                                                                                                                               رفتار انتخاباتی نوعی کنش سیاسی است که با کارکردهای ساختی خرده نظام‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح کلان نظام رابطه دارد. شبکه‌های اجتماعی که رأی دهندگان به آن تعلق دارند (شامل مساجد و کانون‌های مذهبی، احزاب و تشکل‌ها و گروههای سیاسی و مطبوعات و رسانه‌ها) بر تصمیم افراد برای مشارکت یا عدم مشارکت در انتخابات و کاندیدای انتخابی آن‌ها اثرگذار است. هم‌چنین گفتمان‌های اقناعی که عمدتاً از طریق رسانه‌های جمعی و ارتباطات میان فردی شکل می‌گیرد، بر تصمیم رأ‌ی دهندگان در سطح کلان مؤثر است. در سطح میانی، فرهنگ سیاسی مردم عامل تعیین کننده است. خلقیات ایرانیان و رویکرد خوش بینانه یا بدبینانه جامعه ایران به سیاست در میزان مشارکت آنان و فرآیند رأی‌دهی اثر می‌گذارد. بالاخره در سطح خرد، فرآیند پیش اقناع بیش‌ترین تأثیر را در نوع انتخاب مردم خواهد داشت. این فرآیند به وسیله اتفاقات و تجربیات قبلی شکل می‌گیرد و شامل تعاملات سابق مردم با کاندیداها و شناختی است که مردم قبل از انتخابات درباره کاندیداها به‌دست آورده‌اند. یعنی بخشی از آراء نامزدها وابسته به این است که مردم قبل از انتخابات نسبت به کاندیدایی خاص دیدگاه مثبت یا منفی داشته باشند.